مانند ویسکوزیته (گرانروی)، آزمایش نقطه اشتعال نیز همیشه بخشی استاندارد از مشخصات روانکار بوده است. و به دلیل هزینه کم، سادگی و تطبیق پذیری آن، این آزمون در بین جامعه آنالیز روغن استفاده شده نیز محبوب است. آنالیز نقطه اشتعال که معمولاً به عنوان یک تست قبول/ رد برای سوخت استفاده می شد، در سالهای اخیر کاربردهای بیشتری پیدا کرده است. تحلیلگر آزمایشگاه می تواند اطلاعات مربوط به نقطه اشتعال روغن استفاده شده را برای عیب یابی مشکلاتی مانند خرابی حرارتی، تابش گاما، آلودگی با حلال، روغن مخلوط (یا اشتباه) و آلودگی ضد یخ استفاده کند.
نقطه اشتعال کمترین دمایی است که بخار بالای نمونه روغن در هنگام عبور یک منبع جرقه از روی آن لحظه ای روشن یا فلش می شود. نقطه اشتعال (به طور معمول 225 درجه سانتیگراد برای روغن های معدنی) نشانه ای از خطرات ایمنی روانکار در رابطه با آتش سوزی و انفجار است. نقطه اشتعال و نقطه احتراق در حیطه ASTM D92 و D93 قرار میگیرند.
با این حال، نباید نقطه اشتعال را با دمای خود اشتعالی (AIT) اشتباه گرفت، یعنی دمایی (به طور معمول 360 درجه سانتیگراد برای روغن های معدنی) که در آن بخار روغن به طور خود به خود و بدون منبع احتراق دچار اشتعال می شود. این خاصیت مهم مایعات هیدرولیکی مقاوم در برابر آتش در سیستم های EHC در توربین های بخار است.
در ابتدا، نقطه اشتعال برای تعیین خطر آتش سوزی سوختها و روغنهای ذخیره شده یا حمل و نقل تبیین شده است. با این حال، همراه با آزمایش های دیگر مانند ویسکوزیته، شاخص ویسکوزیته و وزن مخصوص، نقطه اشتعال می تواند هم کیفیت روغن خام که روغن از آن گرفته شده است و هم کیفیت فرآیند تصفیه را کمک کند.
نقطه اشتعال همچنین می تواند تشخیص دهد که آیا روغن پایه یک برش گسترده یا باریک بوده است یا اینکه ترکیبی از دو بخش را نشان می دهد (دو روغن پایه با ویسکوزیته های مختلف با هم مخلوط شده) و ممکن است نقطه اشتعال نشانه ای از فراریت و محتوای فرارترین اجزای روغن آزمایش باشد. با این وجود نقطه اشتعال چیزی در مورد فراریت روغن در کل نمی گوید.
برخلاف روغنهای معدنی که مدتها قبل از رسیدن به نقاط اشتعال شروع به تبخیر می کنند، بعضی از روغن های سینتتیک تا زمانی که شروع به تجزیه (تبخیر مخرب) نکنند، تبخیر نمی شوند. از این رو، نقاط اشتعال این روغن های سینتتیک می توانند بسیار بالاتر از نقاط روغن های معدنی باشند.
